Verzuim in de zorg.

Verzuim en verloop in de zorg, een probleem waar veel zorgmanagers mee moeten dealen. Word je als zorgmanager gemangeld in het systeem of kun je zelf sturen? Liggen oorzaken voor werkplezier en -druk bij de overheid of kun je daar grip op krijgen? Hoe zorg je dat onderwerpen als eigen regie, zelfsturing en verantwoordelijkheid minder aan ‘inflatie’ onderhevig zijn? Kortom: wat heb je als zorgmanager zelf in de hand? In deze blog meer over GRIP op verzuim en verloop in zorgorganisaties.

Werkplezier is essentieel

Personeelstekort, werkdruk en ziekteverzuim – zit de zorg gevangen in haar eigen vicieuze cirkel?

De zorg lijkt al jaren te kampen met een vicieuze cirkel van personeelstekort, werkdruk en ziekteverzuim. Door het tekort aan collega’s en steeds meer cliënten neemt de werkdruk toe. Dit leidt tot een hoger ziekteverzuim en nòg meer vertrekkende vaste medewerkers. Voilà, de cirkel is rond … zou je denken. Zeker als je daar de uitspraak van Marc Spoek, manager ‘gezond werken’ bij IZZ bij optelt: “Zorgmedewerkers kunnen in vergelijking met andere sectoren minder goed ‘Nee’ zeggen. Ze zorgen goed voor anderen, maar minder goed voor zichzelf.” RvB’s, directies en MT’s zoeken naar oplossingen om deze cirkel te doorbreken. En die zijn er, ook in de eigen organisatie.

Feiten over verzuim en verloop in de zorg

De cijfers van het CBS over 2019 liegen er niet om. Uiteraard zijn deze in coronajaar 2020 nog hoger.

• Werkdruk: 50% van de zorgmedewerkers vindt de werkdruk (veel) te hoog
• Ziekteverzuim: 5,7% met als uitschieters de verpleeg- en verzorgingshuizen met 7,7%
• Verloop: 9,2%, veel andere publicaties gaan overigens uit van ca. 15%

Niet onbelangrijk: veel jongeren verlaten de zorg

Onderzoek van de V&VN toont dat 46% van de verpleegkundigen wel eens overwogen heeft te stoppen door de werkdruk. Sterker, 16% heeft zich vanwege burn-outklachten ooit ziekgemeld. Niet zo vreemd dus dat werkdruk ook voor veel jonge zorgprofessionals een reden is om de sector te verlaten. Eén Vandaag laat zien dat 60% van de jongeren die de zorg de rug toekeert, niet meer terugkomt. Daarnaast blijken jongeren niet alleen tegen de hoge werkdruk aan te lopen, maar ook tegen de geringe begeleiding. Al met al een enorm verlies van potentieel in arbeidsjaren, enthousiasme en innovatiekracht. 

Belangrijkste redenen voor hoge werkdruk in de zorg

Als we focussen op specifieke onderdelen van de vicieuze cirkel (werkdruk, verzuim, verloop), dan zien we dat o.a. detacheringsbureau Okeedo een genuanceerder beeld schets. Dit zijn bijvoorbeeld de redenen voor een hoge werkdruk.

• Regeldruk en administratieve lasten: 75%
• Meer of moeilijkere/complexere taken: 53%
• Mondigere cliënten: 36%
• Te weinig personeel en overwerk: 35%
• Werk-privébalans: 23%
• Ziekteverzuim onder medewerkers: 12%
• Onduidelijkheid over rollen en verantwoordelijkheden: 10%
• Werksfeer en/of spanningen: 9%
• Onzekerheid medewerkers over baan: 8%

Rollen en verantwoordelijkheid kun je beïnvloeden

Welke factoren kun je als zorgmanager beïnvloeden?

Regeldruk en administratieve lasten zijn voor een fors deel door de overheid en zorgverzekeraar bepaald. Zorgorganisaties hebben hier trouwens ook zelf een rol in, maar dat terzijde. En mondige cliënten zijn anno 2021 nu eenmaal een gegeven. De andere factoren hangen met elkaar samen en zijn deels beïnvloedbaar. Zeker als we verder inzoomen op de redenen waarom zorgmedewerkers hun baan in de zorg opzeggen. Dit is de Top-5:

1. Manier van werken en aansturing
2. Uitdaging in de werkzaamheden
3. Loopbaanmogelijkheden
4. Werksfeer en samenwerking
5. Inhoud werk/type cliënten

Als je hiernaar kijkt, is er een winst te behalen in hoe jouw zorgorganisatie zaken regelt, met medewerkers omgaat en intern met elkaar samenwerkt.

Oplossingsrichtingen voor verzuim in de zorg

Zoals gezegd, lijkt de zorg – soms begrijpelijk moedeloos – gevangen in een vicieuze cirkel. Toch zijn er oplossingsrichtingen waarmee deze cirkel doorbroken kan worden. De basis daarvoor is grip krijgen op verantwoordelijkheid, omdat verantwoordelijkheid de essentie is voor betekenisvol werken. Dit leggen we uit aan de hand van de volgende twee oplossingsrichtingen.

Oplossingsrichting 1 | duidelijke waarden, eigen regie en betekenis-vol

Verzuim en verloop zijn voor veel zorgmanagers ware hoofdpijndossiers. Deels zijn managers hierbij dus afhankelijk van overheid en zorgverzekeraars. Maar de volgende stappen kan je toch zelf zetten:

• Vergroten van plezier en welbevinden
• Heldere in co-creatie geformuleerde waarden
• Focus op eigen regie

Eigen regie en in het verlengde daarvan verantwoordelijkheid hebben de afgelopen jaren aan inflatie blootgestaan, maar gaan in de basis om autonoom (onderling) afspraken maken over te behalen doelen en gedrag. En elkaar daarop aanspreken als dat nodig is. Als iedereen binnen genormeerde kaders weet wat zijn of haar verantwoordelijkheid is en deze ook neemt, voelt iedereen zich meer betekenisvol. Anders gezegd: door verantwoordelijkheid op de juiste manier te organiseren, geef je medewerkers ècht eigen regie, maak je mensen meer betekenisvol en verhoog je hun werkplezier. Dit is precies het deel dat wèl beïnvloedbaar is en waarmee je de vicieuze cirkel doorbreekt.

Verantwoordelijkheid organiseren is geen HRM-dingetje

Oplossingsrichting 2 | bevorderen van een positieve houding en weerbaarheid

Telkens weer blijkt dat het loont om te investeren in een positieve houding en de weerbaarheid van medewerkers. Daarmee vergroot je namelijk het vermogen om stress en werkdruk te hanteren. Waarom voelt bijvoorbeeld 44% van de medewerkers weinig ruimte om te praten over werkdruk? Nou, omdat openheid, aanspreekcultuur en eigen regie te vaak dingetje van HRM zijn, waar niet iedereen de schouders onder zet of wil zetten. Werkplezier en welbevinden – toch de essentie voor verzuim en verloop – zijn de verantwoordelijkheid van iedereen. Bijvoorbeeld Amarant zet hier mooie stappen in. Ook in deze oplossingsrichting gaat het dus om het organiseren van verantwoordelijkheid.

Groeisessies voor zorgmedewerkers

Buro Kwadraat biedt met de GRIP®-groeisessies op een pakkende en interactieve manier mensen inzicht in collectieve en individuele verantwoordelijkheden en kernwaarden. Met dit inzicht kun je vanuit een positieve grondhouding beter omgaan met (mondige) patiënten en collega’s. Met onze methodieken bevorderen we het zelfvertrouwen, de werksfeer, de samenwerking en bovenal het werkplezier.

Of zoals één van onze klanten, Stichting Inovum, het verwoordt: “Door de GRIP®-methode van Buro Kwadraat nemen medewerkers meer initiatief, zijn leidinggevenden krachtiger en is de sfeer meer open en ontspannen. Dat heeft een positief effect op de zorg voor bewoners. Daarnaast zien we een verzuimdaling van 1,4% en een verloopdaling van 4,6%. Investering in het organiseren van verantwoordelijkheid leverde meer op dan we ooit gedacht hadden.”